Paul Moeyes

Fortunino Matania (1881-1963)

The King at the Front’The Sphere, 1916

Een jaar later maakte de Italiaanse tekenaar Fortunino Matania deze tekening van een bezoek van de Britse koning George V (1865-1936) aan het westelijk front. In tegenstelling tot de vorige tekening, waarin de manschappen rond de Kaiser blijk gaven van ontzag en respect, overheerst in deze tekening de loyaliteit van en de sympathie van de manschappen voor hun koning. De Duitse tekening benadrukte de rol van Wilhelm als veldheer door hem in een gevechtssituatie te plaatsen: de artilleriestelling vormde op de achtergrond waartegen de Kaiser zich door een van de soldaten over de toestand liet informeren. Koning George speelde militair gezien een beduidend minder actieve rol. Waar de Kaiser naar de oorlog toekwam, haalt de Engelse koning de soldaten juist weg uit de gevechtslinies. De manschappen zijn opgetrommeld om zich in een schier eindeloze rij langs een weg op te stellen, en hebben daar waarschijnlijk al uren staan wachten. Als het grote moment eindelijk daar is, brengen de compagniescommandanten, één pas vooruit, hun vorst een eresaluut met hun sabel, maar de Britse Tommy’s reageren minder formeel. Het heeft flink geregend, de weg is nog drassig en nat, maar het weer is opgeklaard alsof de komst van de koning zelfs de weergoden gunstig heeft gestemd. De soldaten hebben hun overjassen uitgedaan en dragen die opgerold over de schouder. Ze zijn goedgemutst en barsten bij het zien van hun koning in spontaan gejuich uit. Het oorspronkelijke onderschrift bij de tekening benadrukte vooral die spontaniteit:

The cheers were not of the formal parade-ground character; they came from men who could not await their strict turn to cheer. The greeting must out. The King smiled back his answer to the right and then to the left and passed. . . . In a few moments the scene had vanished; the long lines splashed their way back to work, glad at heart, for the King, the highest in the land, had been among them.’

Waar de Duitse tekening het leiderschap van de Kaiser, maar daarmee ook meteen de afstand tussen vorst en volk benadrukte, kiest de Engelse er juist voor de ongedwongen, warme gevoelens van de soldaten voor hun koning te verbeelden. George neemt dit eerbetoon overigens wel op koninklijk gereserveerde (en dus afstandelijke) wijze in ontvangst. Het informele aspect is zuiver eenrichtingsverkeer: van manschappen naar koning, niet andersom. De Prince of Wales, de latere Edward VIII (1894-1972), volgt wat schuw en weinig krijgshaftig in het voetspoor van zijn vader. In 1936 zou hij zijn vader als koning opvolgen, om elf maanden later weer af te treden toen hij koos voor een carrière als derde echtgenoot van de Amerikaanse ‘socialite’ Wallis Simpson. De stafofficieren in het gevolg van de koning zullen zich al even overbodig gevoeld hebben: dit huldebetoon was zeker niet voor hen bedoeld.

De Italiaanse tekenaar Fortunino Matania was in 1902 naar Engeland gekomen om de kroning van Edward VII te vereeuwigen. Vanaf 1904 behoorde hij tot de vaste tekenaars voor het geïllustreerde tijdschrift The Sphere. Koning George V was een groot bewonderaar van het werk van Matania. Hij had hem in 1911 uitgenodigd om als enige officiële tekenaar het koninklijk bezoek aan India vast te leggen.