Vanwaar die fascinatie met de Eerste Wereldoorlog? Ik kan het niet met absolute zekerheid zeggen. Misschien is het deels een tegendraadse reactie, omdat je in het Nederland van de jaren zestig opgroeide met de Tweede Wereldoorlog, en je alleen vanwege de naam wist dat er ook een Eerste geweest moest zijn.
Ik weet alleen dat het is begonnen in 1980, toen ik in Amsterdam Engels ging studeren en bij de Slegte voor een paar gulden de eerste twee delen van Siegfried Sassoons Sherston-trilogie kocht. Vooral het eerste deel, Memoirs of a Fox-Hunting Man (verschenen in 1928), waarin Sassoon een diepe weemoed voor een verloren jeugd koppelt aan een nog diepere weemoed voor een verloren wereld, maakte diepe indruk. Ik realiseerde me toen dat de Great War in Engeland diepe sporen had getrokken, het was een breukvlak zoals de Tweede Wereldoorlog dat in Nederland was geweest: vanuit cultuuroogpunt laat het Nederlandse ‘40-‘45 zich in het Engels het best vertalen met ‘14-‘18.
Anna Ekker, bezoek aan Sedan 1902
In november 1902 publiceerde de Nederlandse schrijfster Anna Ekker haar verslag van een bezoek aan Sedan, waar begin september 1870 het Franse leger van keizer Lodewijk Napoleon verpletterend werd verslagen door de Duitse legers onder de Pruisische koning Wilhelm I en zijn chef-staf Helmuth von Moltke. Het betekende het einde van het Franse keizerrijk. De Frans-Duitse Oorlog duurde nog tot januari 1871, toen ook de nieuwe Franse Republiek zich gewonnen gaf.
Als aanvulling op mijn nieuwe boek Vuistrecht en Wisselgeld hierbij het artikel van Ekker. De illustraties en annotaties heb ik zelf toegevoegd.
Goede recensie bij OVT van "Vuistrecht en Wisselgeld"
Het programma OVT op NPO radio1 heeft afgelopen zondagochtend een mooie recensie gegeven over Paul's nieuwe boek "Vuistrecht en Wisselgeld". In het historische radioprogramma van de VPRO werd het boek uitgebreid besproken en aangeprezen. Luister hier onder nogmaals naar de bespreking van het boek.
Interview bij Nieuwsweekend op NPO radio 1
Op 16 januari werd Paul geinterviewd op NPO Radio 1 tijdens het Nieuwsweekend naar aanleiding van de publicatie van zijn boek "Vuistrecht en Wisselgeld". Bekijk hieronder het hele interview.
Nieuw boek "Vuistrecht en Wisselgeld" verschijnt 12 januari
Ik ben heel blij te kunnen vermelden dat mijn nieuwe boek "Vuistrecht en Wisselgeld, Nederland in de Frans-Duitse oorlog 1870 - 1871" vanaf 12 januari in de boekhandels te koop zal zijn.
Samenvatting
De confrontatie die zou leiden tot het Duitse Keizerrijk en de Eerste Wereldoorlog
1 maart 1871. De Duitse overwinnaar viert de capitulatie van Parijs met een triomfantelijke intocht in de Franse hoofdstad. Als een laatste daad van verzet hebben de Parijzenaren een provisorische barricade opgeworpen in de doorgang onder de Arc de Triomphe, zodat de Duitse troepen om de boog heen moeten marcheren.
Het ontstaan van de Eerste Wereldoorlog is nauwelijks denkbaar zonder de oorlog die veertig jaar eerder enorme impact had op de machtsverhoudingen in Europa: de Frans-Duitse oorlog van 1870-1871. Pruisen, onder leiding van rijkskanselier Otto von Bismarck, streefde ernaar de verschillende Duitse staten te verenigen tot één Duits keizerrijk. Frankrijk voelde zich hierdoor als Europese grootmacht bedreigd. Overtuigd van de superioriteit van het Franse leger verklaarde Napoleon III Pruisen de oorlog. Maar wat een klinkende overwinning had moeten worden werd een smadelijke nederlaag. Kleine Europese landen als Nederland sloegen het krijgstoneel der giganten met groeiend ongemak gade. Door gebiedsannexatie en territoriale uitruil stond ook hún toekomst op het spel.
Vuistrecht en wisselgeld is een prachtig vertelde en rijk geïllustreerde reconstructie van een onderbelichte oorlog die leidde tot de eenwording van Duitsland en die Europa voorgoed veranderde. Een oorlog waarvan, zo blijkt uit dit boek, de toenmalige Nederlandse pers uitvoerig verslag deed.
424 bladzijden + een kleurenkatern van 16 bladzijden.
‘Messcherpe analyses.’ – Algemeen Dagblad over Buiten schot
‘Een meester in beeldlezen.’ **** – de Volkskrant over De zwaardjaren
Nieuw boek: Vuistrecht en wisselgeld
In januari 2021 verschijnt mijn nieuwe boek:
Vuistrecht en wisselgeld gaat over een oorlog waarin een keizerrijk de strijd aanbond met een koninkrijk en waarin uiteindelijk een ander keizerrijk zou zegevieren over een republiek.
Maar het begint in Nederland, dat in 1863 het vijftigjarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden vierde. De feeststemming werd de daaropvolgende jaren echter flink verstoord door de toenemende onrust in Europa. Onder leiding van de ambitieuze kanselier Otto von Bismarck stuurde Pruisen aan op de samensmelting van de verschillende Duitse-Bondslanden in een nieuwe Europese grootmacht, het verenigde Duitsland. Dit politieke streven leidde tot oorlogen met Denemarken (1864) en Oostenrijk (1866).
Nederland zag dit met angst en beven gebeuren: als grote Europese landen hun militaire macht gingen gebruiken om gebiedsuitbreiding na te streven, voorspelde dat niet veel goeds voor het voortbestaan van de kleine staten. Als het vuistrecht (het recht van de sterkste) het leidende politieke principe werd en rivaliserende Europese grootmachten elkaar militair de maat gingen nemen, was de kans groot dat de kleine staten alleen nog maar zouden dienen als territoriaal wisselgeld. Het uitlekken van een geheim Frans-Pruisisch ontwerpverdrag waarin Frankrijk aanspraak maakte op Belgisch grondgebied leek die bange vermoedens alleen maar te bevestigen.
In juli 1870 ontbrandde een oorlog tussen de twee machtigste Europese kemphanen, Frankrijk en Pruisen. Hoe verliep de oorlog en hoe werd daar in Nederland over bericht? Bleef Groot-Brittannië neutraal? Van welke overwinnaar had Nederland het meest te vrezen? Waarom profiteerde de armenzorg in Harderwijk van de oorlog? Wat waren de Europese gevolgen van de oorlog? Hoe dacht Nederland de eigen onafhankelijkheid op de lange termijn veilig te stellen? En wat zijn de verbanden tussen de Frans-Duitse oorlog en de Grote Oorlog van 1914-1918?
Dit rijk geïllustreerde boek van bijna vijfhonderd bladzijden heeft een antwoord op deze en andere prangende vragen. Het verschijnt bij De Arbeiderspers en ligt vanaf januari 2021 in de boekhandel.
Enige illustraties als aanvulling op het boek Vuistrecht en Wisselgeld
In de decennia na 1871 was de Frans-Duitse Oorlog een geliefd onderwerp in de Franse en Duitse schilderkunst. Voor de Duitse kunstenaars was het een glorieuze periode die tot de nationale eenheid had geleid, voor de Franse was het een uiterst pijnlijke vernedering die op de een of andere wijze verwerkt moest worden. Hierbij een willekeurige selectie uit dit naoorlogse aanbod, waarin deze thematiek op de een of andere wijze tot uiting komt. Door op de afbeelding te klikken komt meer informatie te voorschijn.